Lezen: De vijf elementen van creatief gedrag
Door Springstof, trainingen in verbeeldingskracht
In opdracht van vijf basisscholen van Florion (Gelderland) mochten Karin en Annerieke van Springstof het traject 'Creativiteit Gezocht' ontwerpen, coördineren en uitvoeren. De resultaten van dit traject delen ze graag met ons, zodat ook jij creatief gedrag bij jezelf en je leerlingen kunt stimuleren.
Karin Gerfen van Springstof vertelt:"De kern van dit ontwerponderzoek bestaat uit de volgende vragen: Wat kan creativiteit zijn? Hoe kunnen meer creatieve en vakoverstijgende lessen worden ontworpen? Hoe ziet dit er in de praktijk uit? Deze vragen werden in nauwe samenwerking met de scholen onderzocht."
Bekijk voor één van de voorbeelden onderstaand YouTube filmpje.
Praktijkvoorbeelden
Start de video niet? Accepteer dan de cookies.
De kaartenset die je helpt het anders te durven doen
Karin: "Na afloop van het traject kwam de vraag vanuit de onderwijsorganisatie: hoe zorgen wij ervoor dat leerkrachten dit blijven doen? Hoe borgen we dit? Toen zijn we na gaan denken over een manier waarop we hen nog een oefenkans konden bieden en zo is de kaartenset vanuit Ludodidactiek ontwikkeld. Dit is het remixen van een speldoel met een leerdoel."
"De set reflectiekaarten gaan in op vijf elementen: nieuwsgierig zijn, doorzetten, verbeeldingskracht, samen-werken, denken en doen.
Je leert op deze gebieden vragen te stellen, zowel aan jezelf als leerkracht als aan je leerlingen. Al deze dingen helpen je creatiever te denken en een creatieve houding te ontwikkelen. Continu zit erachter: het anders durven doen. De set kaarten helpt je daarbij. En dat 'anders' is uiteindelijk misschien wel 'eigen'.
De vijf elementen werden aangehaald in een onderzoek van Spencer en Lukens over 'wat is creativiteit?'. Wij vonden die elementen heel goed, maar hebben ze hier en daar een andere naam gegeven en doorontwikkeld."
Hoe het werkt
Karin: "De kaartenset werkt als een reflectietool met twee lagen. De ene kant heeft een afbeelding die associaties oproept. Hierdoor wordt een intuïtieve laag aangeboord. Zo kun je kunst gebruiken om een gesprek te voeren. Op de andere kant staan coachingsvragen. Je kunt die vragen aan jezelf stellen als leerkracht, maar ook aan je leerlingen.
Twintig kaarten met verschillende vragen, dus bijna twintig verschillende leerdoelen. De vragen helpen om een opdracht te formuleren, ze helpen te reflecteren op gedrag."
Een tip: pak niet alle vijf de elementen tegelijk, maar kies er één om jezelf of leerlingen uit te dagen.
Element 1: Nieuwsgierig zijn
Nieuwsgierig zijn dit is de start. Het is de houding die je aanneemt als je wilt beginnen met leren. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig. Je kunt hen vragen stellen als: waar ben je nieuwsgierig naar, wat wil je onderzoeken? Zo spoor je ze aan om te experimenteren.
Je kunt door deze vragen je eigen gedrag beïnvloeden en ook kinderen uitdagen om vragen te bedenken.
Element 2: Doorzetten
Doorzetten: niet opgeven bij moeilijkheden. Je probeert iets, maar het lukt niet. Dan moet je het dus nog een keer proberen, misschien een beetje anders. De diepere laag is: onzekerheden kunnen verdragen. Het gaat om 'durven doen', dan ontdek je welke aannames je hebt. Gedachten als: 'straks denken ze dat ik dom ben, als ik dit probeer.' De vrijheid om te proberen wordt vaak niet gevoeld, dat kun je trainen.
Binnen dit element kun je de leerlingen bijvoorbeeld de opdracht geven om iets vijf keer opnieuw te proberen. Pas dan komt er creativiteit uit en ontstaat er iets nieuws.
Element 3: Verbeeldingskracht
Verbeeldingskracht: de kracht om in je hoofd iets te verbeelden. Dit gaat om spelen met mogelijkheden. Als je bijvoorbeeld vier afbeeldingen naast elkaar legt, dan kun je de opdracht geven om een verhaal te verzinnen waarin de vier afbeeldingen aan elkaar worden verbonden. Zo worden leerkrachten of leerlingen uitgedaagd om door storytelling iets te bedenken wat nog niet bestaat. Je bent voor heel even de directeur van het Rijksmuseum en de toehoorders geloven je volledig. Dit heeft weer te maken met durven doen.
Als deelnemers de ruimte en veiligheid voelen, dan leren ze in no time verbindingen te leggen; in je hoofd kan alles.
Luister op YouTube naar meer suggesties hoe je kunt werken met dit element.
Element 4: Samen-werken
Samen-werken: dat is samenwerken, afkijken bij elkaar en ideeën delen. Je zult ontdekken dat je het idee dat je iets origineels moet bedenken, kunt loslaten. Uniek en eigen kan wel, maar origineel is best lastig in deze wereld. Alles is al eens bedacht. Kijk eens hoe een ander iets heeft gedaan: leer bijvoorbeeld van andere kunstenaars. Zo kun je binnen dit element clichés doorbreken.
Samen-werken betekent ook dat jij niet alleen staat in je creativiteit. Een opmerking als: 'dat had ík bedacht, dat mag jij niet doen', kun je kantelen. Kijk bij een ander en deel met een ander. Je eigen handschrift komt wel weer naar boven, vertrouw daar maar op.
Element 5: Denken en doen
Denken en doen: kennis en vaardigheden, leren benoemen wat je kunt. Dit thema gaat over creatieve elementen waar je beter in kan worden. Deze laatste is moeilijk, omdat het gaat over jezelf ontwikkelen. Het is best een uitdaging om te benoemen wat je anders kunt doen.
Dit element helpt jezelf te kennen en te groeien.
Over Springstof
Maak kennis met Springstof, trainingen in verbeeldingskracht. De maatschap Springstof is een samenwerkingsverband tussen Karin Gerfen en Annerieke Otten, beide specialisten op het gebied van kunsteducatie.
Je hebt de wens om te vernieuwen. Om het beter te doen, om het anders te doen. Het vraagt alleen wel een beetje durf om van het gebaande pad af te gaan en nieuwe ideeën te verkennen. Wij zijn graag je partner binnen deze zoektocht!
Nieuwsgierig? Ontdek op www.anneriekeotten.nl en www.karingerfen.nl wie wij zijn en wat wij voor je kunnen betekenen.
